Gần đây, việc công nhận chức danh giáo sư đã thu hút sự quan tâm của các phương tiện thông tin đại chúng và công chúng. Sự gia tăng đáng kể trong số lượng giáo sư và phó giáo sư (gọi chung là “giáo sư”) đã đặt ra nhiều câu hỏi về quy trình và tiêu chuẩn cho chức danh giáo sư.
Có nhiều quan điểm đã được bàn luận về chức danh giáo sư ở nước ngoài, đặc biệt ở các nước châu Âu, Mỹ và Úc. Tuy nhiên, tôi nhận thấy có nhiều sự hiểu lầm cần được giải thích một cách rõ ràng hơn.
Bạn đang xem: Những ngộ nhận về giáo sư
Quan niệm sai lầm 1: Giáo sư là một vị trí công việc, danh hiệu hay chức danh? Trước kia, giáo sư trong các trường đại học của các quốc gia xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu được coi là một danh hiệu (honour hay order) được Nhà nước trao tặng và người sở hữu danh hiệu đó sẽ giữ vĩnh viễn.
Nếu giáo sư được coi là một danh hiệu thì có thể sử dụng thuật ngữ “chức danh giáo sư”. Tuy nhiên, ngày nay, nhiều trường đại học ở Đông Âu đã áp dụng mô hình đại học Mỹ, trong đó giáo sư được coi là một vị trí công việc trong lĩnh vực học thuật, thường được trường đại học bổ nhiệm.
Người ta chỉ bổ nhiệm hoặc đề bạt một cá nhân, chứ không ai bổ nhiệm “chức danh”. Vì vậy, ở Mỹ và Úc không có trường nào “công nhận chức danh giáo sư”; họ chỉ bổ nhiệm hoặc đề bạt “vị trí giáo sư” như là một hình thức công nhận đóng góp quan trọng và ưu tú của các ứng viên.
Quan niệm sai lầm 2: Chỉ có hai bậc giáo sư? Ở Việt Nam, chỉ có hai bậc giáo sư là “phó giáo sư” và “giáo sư”, nhưng nhiều trường đại học trên thế giới có ba bậc giáo sư: giáo sư trợ lí (Assistant Professor), giáo sư dự bị (Associate Professor) và giáo sư chính thức (Full Professor).
Ở Úc, với hệ thống đại học theo mô hình Anh, một số trường đại học vẫn duy trì hệ thống bốn bậc giáo sư: giảng viên (Lecturer), giảng viên cấp cao (Senior Lecturer), giáo sư dự bị (Associate Professor) hay Reader, và giáo sư chính thức (Full Professor).
Cần lưu ý rằng, dù mang danh hiệu “giáo sư trợ lí”, những người giữ vị trí này không phải là trợ tá cho giáo sư, mà họ là những nhà khoa học độc lập.
Quan niệm sai lầm 3: Giáo sư chỉ dành cho người giảng dạy? Thực tế, chức vụ giáo sư có thể dành cho người giảng dạy đại học, nhưng cũng dành cho những người chuyên nghiên cứu khoa học hoặc những người vừa giảng dạy vừa nghiên cứu khoa học.
Xem thêm : Đa Cấp Tiếng Anh Là Gì – Bán Hàng Đa Cấp In English
Các trường đại học phương Tây bổ nhiệm giáo sư theo hai ngành: nghiên cứu khoa học và giảng dạy. Tuy là chức vụ và danh hiệu “giáo sư”, nhưng mỗi ngành có những tiêu chuẩn khác nhau. Giáo sư theo ngành nghiên cứu thường không giảng dạy nhiều; nếu có giảng dạy thì thường thông qua việc hướng dẫn nghiên cứu sinh. Trong khi đó, giáo sư theo ngành giảng dạy vẫn phải tham gia nghiên cứu khoa học.
Quan niệm sai lầm 4: Giáo sư phải là người của trường đại học? Không phải lúc nào cũng như vậy. Phần lớn giáo sư là nhân viên của trường đại học (được trường trả lương); tuy nhiên, cũng có một số nhà khoa học làm việc tại viện nghiên cứu hoặc bệnh viện vẫn có thể giữ chức vụ giáo sư nhưng không nhận lương từ trường đại học.
Ở Đức, có tới 5 “con đường”, bao gồm cả giảng dạy, nghiên cứu và lãnh đạo khoa học, để thăng tiến và bổ nhiệm vào chức vụ giáo sư.
Ngoài ra, còn có một số giáo sư làm việc cùng lúc ở hai nơi khác nhau, nhưng danh hiệu của họ chỉ được gọi là “Giáo sư phụ” thay vì “Giáo sư”. Sau khi rời trường đại học và không còn giảng dạy (có thể là nghỉ hưu), một số người vẫn có quyền sử dụng danh hiệu giáo sư, nhưng phải thêm chữ “Emeritus”.
Danh hiệu “Giáo sư Emeritus” không được trao tự động sau khi nghỉ hưu, mà phải qua quyết định của hội đồng khoa bảng của trường đại học dành cho những người đã có đóng góp quan trọng cho trường đại học khi còn giữ chức vụ.
Quan niệm sai lầm 5: Mỗi bộ môn trong đại học chỉ có một giáo sư? Điều này không phù hợp với thực tế. Ở nhiều quốc gia, bao gồm Mỹ, Úc, Canada, Đức và Anh, mỗi bộ môn có thể có nhiều giáo sư chính thức. Tất nhiên, mỗi bộ môn chỉ có một người làm trưởng bộ môn.
Thêm vào đó, cần lưu ý rằng, ở nước ngoài, nhiều giáo sư không muốn giữ chức vụ trưởng bộ môn vì không muốn công việc quản lý ảnh hưởng đến hoạt động nghiên cứu của họ và do đó, nhiều nơi áp dụng chế độ luân chuyển giữa các giáo sư làm trưởng bộ môn.
Quan niệm sai lầm 6: Công bố nhiều bài báo khoa học đủ xứng đáng để trở thành giáo sư? Bổ nhiệm chức vụ giáo sư không chỉ phụ thuộc vào năng suất nghiên cứu khoa học (thể hiện qua số lượng bài báo khoa học đã công bố), mà còn phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng và tác động xã hội của nghiên cứu khoa học. Vì vậy, việc công bố nhiều bài báo không bao giờ được coi là yếu tố quyết định trong quá trình bổ nhiệm chức vụ khoa bảng.
Ngoài ra, cần bổ sung rằng việc công bố bài báo khoa học chỉ là một trong nhiều tiêu chuẩn khác như đóng góp cho trường, đóng góp cho quốc gia, đóng góp cho ngành nghề, uy tín trong lĩnh vực quốc tế và phục vụ cộng đồng.
Quan niệm sai lầm 7: Công bố một hay vài bài báo khoa học trên tạp chí hàng đầu là đủ xứng đáng để trở thành giáo sư? Chất lượng nghiên cứu khoa học không chỉ được thể hiện qua việc công bố một hay vài bài báo quan trọng. Do đó, có nhiều người ở nước ngoài, dù có công trình trong các tạp chí hàng đầu như Science, Nature, Cell.. nhưng vẫn chưa đáp ứng đủ tiêu chuẩn để được trở thành giáo sư.
Xem thêm : Take advantage of là gì? Ý nghĩa và cách dùng Take advantage of
Khi bổ nhiệm chức vụ giáo sư, hội đồng phải xem xét cả quá trình dài của ứng viên, chứ không chỉ dựa vào một vài trường hợp cá biệt hay ngoại lệ.
Quan niệm sai lầm 8: Viết nhiều sách và có kiến thức chuyên môn là đủ xứng đáng để trở thành giáo sư? Có nhiều người hiểu lầm rằng chỉ cần giỏi chuyên môn là đủ để trở thành giáo sư, nhưng quan điểm này không chính xác và không khoa học. Vấn đề là ai đánh giá và dựa trên những tiêu chí nào để đánh giá là “giỏi”.
Như đã đề cập ở trên, trình độ chuyên môn chỉ là một trong nhiều tiêu chuẩn để trở thành giáo sư.
Nói chung, viết sách không phải là một tiêu chuẩn cần thiết để trở thành giáo sư. Tuy nhiên, ở một số nơi và ngành nghề, sách vẫn được coi là một chứng chỉ về nghiên cứu khoa học và do đó, vẫn được xem xét như là một tiêu chuẩn để trở thành giáo sư.
Quan niệm sai lầm 9: Giáo sư phải có bằng tiến sĩ? Hiện nay, phần lớn giáo sư có bằng tiến sĩ, nhưng chỉ có một số ít tiến sĩ trở thành giáo sư. Tuy nhiên, bằng tiến sĩ không phải là một yêu cầu cần thiết để trở thành giáo sư.
Thực tế, ở cả các nước đang phát triển và các nước tiên tiến, có nhiều bác sĩ và nhà khoa học có bằng thạc sĩ vẫn có thể được bổ nhiệm làm giáo sư.
Quan niệm sai lầm 10: Tiêu chuẩn bổ nhiệm và đề bạt giáo sư giống nhau giữa các trường đại học? Ở các nước châu Âu và Mỹ, các trường đại học có những tiêu chuẩn bổ nhiệm và đề bạt giáo sư rất khác nhau.
Các trường đại học danh tiếng có tiêu chuẩn cao hơn so với các trường đại học ít nổi tiếng. Chẳng hạn, các trường đại học thuộc nhóm “G8” (Úc) hoặc các trường đại học thuộc “Ivy League” (Mỹ) có tiêu chuẩn cao hơn so với các trường đại học khác.
Tóm lại, giáo sư là một vị trí trong lĩnh vực học thuật và vị trí này được bổ nhiệm hoặc đề bạt theo hai ngạch giảng dạy hoặc nghiên cứu khoa học, với những tiêu chuẩn khác nhau.
Tiêu chuẩn không giới hạn ở số lượng hay chất lượng nghiên cứu khoa học, mà còn bao gồm những khía cạnh đóng góp cho ngành nghề, xã hội, trường và quốc gia.
Nguồn: https://stamboom-boden.com
Danh mục: Là Gì
