« Anh Ba Sàm » : Có quá nhiều điều để nói về những góc tối của xã hội

Trong ngày đầu tiên sau khi được tự do, ông Nguyễn Hữu Vinh đã thể hiện sự sẵn lòng trả lời phỏng vấn của RFI Việt ngữ, mặc dù nhà riêng của ông vẫn được canh giữ một cách chặt chẽ.

RFI: Chào “Anh Ba Sàm” Nguyễn Hữu Vinh, trước tiên chúng tôi xin chúc mừng anh đã được tự do.

Bạn đang xem: « Anh Ba Sàm » : Có quá nhiều điều để nói về những góc tối của xã hội

Tôi xin chào tất cả mọi người, và gửi lời chào tới ban biên tập đài RFI cùng với toàn bộ khán giả của đài, đồng thời cảm ơn sự quan tâm và ủng hộ của mọi người trong suốt 5 năm qua. Tôi rất vui mừng và sẵn lòng chia sẻ với mọi người, rút ra những bài học quý giá mà tôi đã học được trong suốt thời gian qua.

“Nhất nhật tại tù, thiên thu tại ngoại”, Đó là cảm nhận của anh trong suốt thời gian qua?

Câu thơ này thực sự thú vị. Trong giai đoạn đầu, tôi đã có cảm hứng để viết thơ và có một bài viết được trích dẫn câu này, ý chỉ rằng điều này không phải là điều đúng đắn với tất cả mọi người. Đối với tôi, thời gian trong tù trôi qua rất nhanh. Một lý do quan trọng là tôi đã tận dụng triệt để thời gian trong tù, từ giai đoạn tạm giam đến khi bị thực hiện án phạt.

Lần đó, vợ tôi đã chia sẻ thông qua đài và mạng rằng tôi rất bận rộn, và đó là sự thật. Ngay cả trong ngày cuối cùng, khi tôi đã được tự do, tôi vẫn phải tận dụng, cho đến 10 giờ sáng ngày 5/5 mới ra khỏi nhà tù. Kể từ sáng sớm cho đến khi đó, tôi rất bận rộn, nhưng cũng thu thập được nhiều thông tin để sau này chia sẻ với mọi người, để họ hiểu rõ hơn về những góc tối nhất trong xã hội Việt Nam.

Vậy anh đã làm nhiều việc gì trong tù, liệu anh có thể cho biết cụ thể hơn không?

Trong suốt năm năm qua, tôi có thể chia thành hai giai đoạn, mỗi giai đoạn kéo dài khoảng hai năm rưỡi. Giai đoạn đầu tiến hành tố tụng và tạm giam tại trại B14, kết thúc bằng phiên tòa. Giai đoạn thứ hai là thực hiện án: sau khi có án, tôi được chuyển đến trại số 5.

Tôi có thể bắt đầu nói về ngày bị bắt, ngày 05/05/2014. Tôi muốn tập trung vào quá trình tố tụng, để có thể chia sẻ những kinh nghiệm với những người dân bình thường, vì ai cũng có thể gặp phải rắc rối pháp lý liên quan đến hoạt động trên mạng, đặc biệt là kể từ khi có Luật An ninh mạng. Mặc dù có văn bản quy định về cách cán bộ điều tra phải hoạt động, nhưng người luật sư đã nói sau đó rằng tôi không thể biết những văn bản đó.

Suốt từ khoảng 10 giờ sáng đến khoảng 5,6 giờ chiều, họ sử dụng máy tính của tôi và truy cập Internet một cách tự do. Họ tải nhiều tài liệu từ máy tính của tôi mà không biết chính xác được từ đâu, và in ra rất nhiều. Trong thời gian này, tôi cảm thấy mệt, tôi nằm xuống – họ đã biết điều này từ trước, họ đã cho ai đó gọi điện cho tôi nhưng tôi không trả lời. Khi họ vào trong phòng, không có ai ở cạnh tôi, không có ai giám sát, và mười mấy cán bộ điều tra đi khắp các phòng trong nhà tôi. May mắn là tôi không bị tìm thấy ma túy nào sau đó.

Tuy nhiên, điều nặng nề nhất là họ kết nối máy tính của tôi trong 7-8 giờ liên tục, với mong muốn tìm kiếm thông tin trên mạng để tìm ra cái gì đó có thể buộc tội dễ dàng cho tôi. Và họ đã in… Đầu tiên, họ sử dụng máy in của tôi nhưng không đủ, họ đã gọi đến một công ty với máy in và in như một dây chuyền in. Lúc đó, tôi nằm ngoài phòng làm việc của mình. Điều này được coi là rất nghiêm trọng trong quá trình thu thập tài liệu.

Khi buổi chiều kết thúc, họ niêm phong và lập biên bản. Tôi đã từ chối nhận biên bản đó và không ký vào khay chứa bằng chứng mà tất cả các máy tính, điện thoại… của tôi được đưa vào. Tôi nói rằng họ có thể tự niêm phong, tất cả những gì các bạn đã lấy từ tôi hoàn toàn không được chứng kiến nên tôi không biết gì.

Sau đó, có một sự việc ngớ ngẩn là điện thoại của tôi lại reo. Họ đã đề xuất lấy con dao ra và rạch một đường ngang xương ở trên thân khay chứa bằng chứng đó, lấy điện thoại ra khỏi đó rồi tắt đi và dán lại bằng băng dính. Hai điều đó rõ ràng là vi phạm quy trình thu giữ bằng chứng.

Vậy sau đó thì điều gì đã xảy ra, thưa anh?

Xem thêm : Tiểu sử nhân vật: Mantis là ai ?

Quá trình hỏi cung và làm việc kéo dài trong thời gian rất lâu, và họ vi phạm nhiều điều. Tôi không thể nói chi tiết, chỉ có thể đưa ra một số điểm nổi bật nhất.

Trong hai năm, tôi đã gửi khoảng 30 đơn khiếu nại về toàn bộ quá trình bắt giữ, thu thập tài liệu và hỏi cung đối với tôi. Họ hầu như không cho phép luật sư của tôi tiếp cận, chỉ cho xem mỗi đơn khiếu nại. Đặc biệt là hai bản tự bào chữa đã được tôi viết rất công phu – tôi đã mất gần một tháng để viết, gồm 78 trang. Nhưng luật sư của tôi không được tiếp cận những thông tin đó, mặc dù pháp luật cho phép việc này và có thể sao chép chúng. Thậm chí khi ra tòa, họ cũng đủ cách để không để tôi đưa cho luật sư những thông tin này khi phiên tòa kết thúc.

Họ ngay cả không nhân đạo, điều này thật ác, quá ác! Mặc dù quá trình điều tra đã kết thúc, tôi không được gặp gia đình trong 10 tháng. Tiêu chuẩn là mỗi tháng được gửi một lá thư, nhưng trong thời gian đó, họ không gửi cho gia đình tôi thư và không đưa ra lý do. Có lần họ chỉ nói đủ để “ôm” điều này, tôi hiểu rằng tôi đã có những lời nói thể hiện tâm hồn và ý chí của mình. Những lời đó có thể dùng để truyền thông, cho cư dân mạng, độc giả và công chúng hiểu rằng tôi không thừa nhận tội và sẽ chiến đấu đến cùng. Chỉ cần một câu ngạn ngữ ngắn mà họ cũng sợ.

Tất cả những điều này cho thấy sự yếu đuối của một cơ quan, một hệ thống và một quốc gia mà vốn phải thể hiện sức mạnh của chính nghĩa, nhưng lại sợ những điều nhỏ nhoi từ một tình nghi, phải nói là khiếp sợ. Đây chỉ là một số ví dụ trong giai đoạn tạm giam của tôi.

Khi ra tòa, anh có được đọc bản tự bào chữa không?

Theo quy định, phiên tòa sơ thẩm phải tạo điều kiện tốt cho bị cáo và luật sư tranh tụng với Viện Kiểm sát. Nhưng ở đây, lại ngược lại. Bản tự bào chữa của tôi rất chi tiết, luật sư đã khuyên tôi không nên nêu những gì có thể bị từ chối, và cho biết rằng phiên sơ thẩm đã tranh tụng những vấn đề này, điều đó đã rõ rồi. Hơn nữa, tôi không nên cố gắng đọc toàn bộ 78 trang đó.

Tôi cũng biết điều đó, nên tôi chỉ nói những phần quan trọng. Nhưng đáng tiếc, chủ tọa phiên tòa đã cố gắng cản trở và ngăn chặn một số ý quan trọng của tôi mà không có lý do rõ ràng. Đặc biệt là đại diện của Viện Công tố không “dám” tranh cãi với tôi và các luật sư.

Thay vì đi vào chi tiết tranh tụng về những điều phi lý và mâu thuẫn trong cáo trạng và án phạt, tình tiết đáng chú ý là họ không có kiến thức về máy tính, hơn nữa không biết gì về Internet. Họ chỉ như những “máy móc”, được chỉ dẫn sẵn trong việc tranh cãi. Họ là những “máy móc” đơn giản, được sử dụng để cãi nhau bằng những câu chuẩn bị sẵn. Đây là những điều tệ nhất của một phiên tòa.

Trong khi vụ án này không phải là vấn đề đơn giản…

Đây là một vụ án rắc rối về mặt kỹ thuật, cụ thể là về công nghệ thông tin. Điều này rất quan trọng để buộc tội người khác. Ví dụ trong trường hợp của tôi, tôi bị buộc tội là người quản trị duy nhất của hai blog. Để buộc tội như vậy, họ phải có các lý luận kỹ thuật để người ta hiểu rằng điều này đã đúng. Nhưng lý luận của họ thì rất yếu và tự mâu thuẫn với nhau.

Trong bản tự bào chữa của tôi, tôi đã phân tích và chỉ ra sự mâu thuẫn tự thân bên trong họ, rằng họ giả vờ không biết gì về cách hoạt động của một blog. Tôi khẳng định rằng có vô số người có thể tham gia và có các cấp độ khác nhau, có thể có nhiều người cùng quản trị chính, và nhiều hơn nữa. Trong quá trình hỏi cung cần phải có các thử nghiệm điều tra thực tế.

Để giúp người đọc hiểu dễ dàng, tôi ví dụ về việc đưa một máy tính kết nối Internet ra để thành lập một trang blog, và đăng nhập để quản trị trang đó. Một thao tác khác là cho bị cáo thử làm theo cách của mình và xem kết quả có khớp với cáo trạng không.

Họ chỉ trích rằng lúc đó tôi sử dụng hệ thống bảo mật hai lớp qua điện thoại di động, nên chỉ những người có số điện thoại đó mới có thể quản trị được trang blog. Nhưng họ lại mâu thuẫn rằng cô Minh Thúy cũng tham gia đăng bài, chỉnh sửa bài… Điều này cũng có nghĩa là có hai người tham gia, không phải chỉ một!

Điều đầu tiên là không có sự thực nghiệm trong quá trình điều tra. Tôi đã đề xuất nhiều lần nhưng họ không dám. Thứ hai, tôi và các luật sư của tôi đã yêu cầu tòa cung cấp một máy tính xách tay, để tôi có thể trình bày một trang blog theo đúng trình tự như vậy: bảo mật hai lớp nhưng có người khác cùng tham gia quản trị.

Xem thêm : Tiểu sử và sự nghiệp của Angela Phương Trinh

Trong đó có những chi tiết họ giả vờ không biết, đó là người quản trị chính có thể mời những người khác cùng tham gia với họ bằng cách gửi tin nhắn đến hộp thư, cho những người đó cùng được quản trị ở các cấp độ khác nhau. Có người chỉ được đăng bài, nhưng có người được chỉnh sửa, xóa bài… Điều này rất đơn giản, nếu muốn biết những điều tôi nói có đúng hay không, chỉ cần xem trang chủ của blog Chép Sử Việt và blog Diễn đàn Xã hội Dân sự. Có những bài đăng có người đăng số 01, 02, 03… chính là các biên tập viên phụ mà tôi đã mời đến để viết thêm bài. Chỉ cần một cái nhìn đó là có thể biết rằng blog này có nhiều người tham gia quản trị.

Tôi đã nói sơ qua những điều này để chỉ ra cách họ điều tra và kiểm soát phiên tòa, luôn né tránh và giả vờ không biết để buộc tội một cách dễ dàng, mà không có tranh cãi. Họ cung cấp những người không có kiến thức, bao gồm cả tòa, chỉ để buộc tội. Người ta nói “án bỏ túi”, và có rất nhiều chuyện khác nữa.

Trong khi bạn ở trong tù, bạn có biết gì về thế giới bên ngoài không?

Tôi biết qua ba kênh. Thứ nhất là gửi thư, thứ hai là gọi điện thoại. Mỗi tháng, tôi được gửi hai lá thư, trong khi số lượng thư mà gia đình gửi có thể nhiều hơn và không bị hạn chế. Tuy nhiên, gia đình đã đặt ra một số quy định để kiểm duyệt và ngăn chặn việc gửi thư một cách lạc quan. Mỗi tháng, tôi được gọi về nhà trong 5 phút, không thể nói nhiều. Thứ ba là gia đình được thăm mỗi tháng một lần trong một tiếng đồng hồ, trao đổi thông tin dễ dàng hơn so với việc viết thư.

Việc gửi thư giống như khi tạm giam ở trại B14. Nếu tôi thể hiện tình thần và ý chí của mình, suy nghĩ về thời sự, về đất nước… tức là mình có ý thức rộng rãi, không chỉ là một người tù nói chuyện về việc ăn uống, ngủ nghỉ… ví dụ như vậy, nghĩa là thư không được gửi đi. Một vài tháng đầu liên tục, tôi bị từ chối 8 lá thư.

Cán bộ trại đổ lỗi cho trung tâm, tôi không chấp nhận và báo cho gia đình, để phản ánh cho cơ quan quản lý và cho công luận biết. Họ không được phép gửi thư mà không có lý do. Một ngày nào đó, họ trả lại cho tôi 8 lá thư và nói rằng lí do cho việc này là vì “nội dung này không thể được đưa, không thể viết”. Cán bộ quản giáo của tôi đọc văn bản đó cho tôi, và tôi nhìn thấy ông ta có vẻ xấu hổ. Ông ta chỉ lắp bắp vài câu: “Đây, Formosa, không được đưa, không được viết”. Tôi nói vậy, các ông có ý định chống đối đường lối chính sách của Đảng hay sao? Đây là vụ án gây chấn động cả nước này, thậm chí cả quốc tế, các tờ báo đã viết không biết bao nhiêu, phải bồi thường… Một vụ án khủng khiếp như vậy, tại sao không được viết?

Xin lỗi, đôi khi tôi cảm thấy bực tức, tôi nói rằng tôi là một người tù đang bị “học tập, cải tạo” bởi các vị giáo dục, nhưng tại sao tôi có nhận thức, tình cảm và ý thức trách nhiệm đối với đất nước và đồng bào của mình như vậy. Tại sao tôi không được biết và thảo luận về chuyện này? Tôi nói những điều này có sai gì không? Hoàn toàn không sai! Hoàn toàn xoay quanh những vấn đề mà báo chí đã đưa tin và đã bình luận.

Vì vậy, sau đó họ cũng không trả lời gì, họ giữ lại những lá thư mà họ muốn giữ. Kết thúc! Tổng cộng trong hai năm rưỡi ở trại số 5, tôi đã viết gần 100 lá thư cho gia đình – vì chỉ được gửi cho gia đình, và gần đây tôi cũng viết vài bài thơ. Tôi biết là họ sẽ không thích điều đó. Đúng như vậy, họ không cho phép tôi gửi và không giải thích gì cả. Cán bộ quản giáo chỉ nháy mắt một cách tình tứ và nói rằng tôi đã nhớ những bài thơ đó, về nhà đọc. Tôi chấp nhận điều đó.

Thưa anh, dù đây có thể là hơi sớm, anh có dự định gì cho tương lai chưa? Được biết anh đã mất hơn 1.000 trang ghi chú trong thời gian ở trong tù?

Một việc quan trọng là truyền đạt những gì tôi đã biết trong suốt năm năm qua cho độc giả, để công chúng nói chung, cả các cơ quan tổ chức, kể cả chính phủ Việt Nam, hiểu rõ về một góc tối của xã hội đó. Có quá nhiều điều để nói!

Việc họ thu giữ hơn 1.000 trang tài liệu để kiểm duyệt là một trong những nỗ lực của tôi để ghi lại các diễn biến. Nhưng đó chỉ là các chỉ mục, để khi đọc lại những ghi chú trong sổ của tôi tôi sẽ nhớ ra rất nhiều chi tiết xung quanh. Đó là những gì gần như tiếp xúc với cuộc sống trong tù, giao tiếp với các cơ quan có liên quan, kể cả sự tương tác với các tù nhân khác, với gia đình bên ngoài, thậm chí cả người đến thăm tôi mà không phải là người thân. Agay để vẽ thành một bức tranh.

Tôi cho rằng điều này là cần thiết. Và làm thế nào? Như việc trả lời phỏng vấn hôm nay cũng là một cách để truyền đạt một phần nhỏ về thời gian trong tù. Còn trong tương lai, tôi cần sắp xếp thời gian làm việc, làm từ từ và làm trước cái gì trước, và tôi cũng có thể cần tham khảo ý kiến từ mọi người để tìm ra phương pháp hợp lý nhất.

Quan trọng nhất là tôi cần cập nhật thông tin từ bên ngoài để giúp mình có sự lựa chọn tốt hơn. Còn những việc khác, đương nhiên là rất nhiều việc tôi muốn làm. Hai ngày gần đây, tôi đã lướt mạng và đã có nhiều người đến thăm, trao đổi rất nhiều. Tôi liên tục suy nghĩ về tình hình ở ngoài. Gần đây, tôi nhận thấy có nhiều biến động trong nước Việt Nam cũng như quốc tế rất đáng chú ý, có nhiều điều tốt, có lẽ tốt hơn nhiều. Công nghệ cũng vậy, trên mạng, báo chí, truyền thông, mạng xã hội, hoạt động và sự quan tâm từ phía người dân đã thay đổi đáng kể. Gu của họ thay đổi như thế nào và luật an ninh mạng có những khó khăn gì, tôi cần tìm hiểu và suy nghĩ rất nhiều về điều đó. Nhưng sự đam mê của tôi không thay đổi, và càng ngày càng tăng so với trước đây.

Xin thành thật cảm ơn ông Nguyễn Hữu Vinh, hay Anh Ba Sàm, đã dành thời gian để trả lời phỏng vấn của RFI Việt ngữ hôm nay.

Nguồn: https://stamboom-boden.com
Danh mục: Là Ai