LUẬT VĂN DIỄN DỊCH

Xem thêm : Pasta Là Gì? Sự Khác Nhau Giữa Pasta Và Spaghetti

“Tổng Chưởng lý” là một tư cách chức danh pháp lý phổ biến được sử dụng ở nhiều quốc gia trên thế giới, đặc biệt là ở các quốc gia áp dụng hệ thống pháp luật thông lệ (common law), có sự ảnh hưởng từ Anh, được gọi là “Attorney General”. Ý nghĩa ban đầu của từ “Attorney General” là luật sư trưởng, người đại diện cho chính phủ trong các vụ án và là cố vấn cho chính phủ về các vấn đề liên quan đến pháp luật.

Chức vụ này được Hoa Kỳ thành lập vào năm 1789 và người giữ chức vụ này là thành viên của Nội các, ngang hàng với Bộ trưởng một Bộ. Gần 1 thế kỷ sau đó, vì khối lượng công việc quá lớn, Hoa Kỳ thành lập Bộ Tư pháp để hỗ trợ các nhiệm vụ của Attorney General (Tổng Chưởng lý). Từ đó đến nay, người đứng đầu Bộ Tư pháp Hoa Kỳ đều đồng thời giữ chức vụ Tổng Chưởng lý và không phải là Bộ trưởng (Secretary) như các Bộ khác. Do đó, truyền thông ở Việt Nam đã dịch Attorney General thành Bộ trưởng Bộ Tư pháp.

Tuy nhiên, cách dịch Attorney General thành Bộ trưởng Bộ Tư pháp có phù hợp không?

Khi thuật ngữ “Attorney General” được nhập khẩu vào các nước Á Đông, các học giả đã dựa vào ý nghĩa và vai trò của Attorney General để dịch thành “Tổng Chưởng lý” (總 掌 理). Trong đó, “TỔNG” (總) có nghĩa là tổng thể, bao quát, toàn bộ (Ví dụ: tổng quản, tổng tư lệnh); “CHƯỞNG” (掌) ban đầu có nghĩa là tay, sau đó có những nghĩa khác như nắm giữ, quản lý (Ví dụ: chưởng ấn – người nắm giữ ấn tín, chưởng môn nhân – người chăm sóc các môn phái); “LÝ” (理) có nhiều nghĩa, ở đây mang nghĩa liên quan đến pháp luật, hình án nói chung (Ví dụ: án lý, pháp lý).

Xem thêm : Apply mang những nghĩa nào? Apply đi với giới từ gì?

Do đó, “Tổng Chưởng lý” có thể được hiểu là người có trách nhiệm quản lý tổng thể về các vấn đề pháp luật của đất nước, tương tự như “Attorney General”. Tuỳ thuộc vào tổ chức và hệ thống pháp luật của từng quốc gia, “Tổng Chưởng lý” có thể đồng thời là Bộ trưởng Bộ Tư pháp hay không. Tuy nhiên, có một vai trò quan trọng của “Tổng Chưởng lý” mà không phải Bộ trưởng Bộ Tư pháp nào cũng được giao, đó là quyền “Công tố” – đại diện Nhà nước để truy tố một cá nhân khi có đủ căn cứ theo luật pháp.

Tổng Chưởng lý ở Hoa Kỳ giữ đúng quyền lực tư pháp này, trong khi Bộ trưởng Bộ Tư pháp ở Việt Nam thì không, mặc dù cả hai đều là người đứng đầu Bộ Tư pháp. Có lẽ khi đề cập đến Attorney General, truyền thông trong nước nên dịch đúng chức vụ này là “Tổng Chưởng lý” và cung cấp diễn giải phù hợp để người dân có cơ hội tiếp cận và làm quen dần với thuật ngữ phổ biến này./.

—- NGUỒN THAM THẢO: 1. Từ điển Hán Việt; 2. Từ điển Cambridge trực tuyến; 3. https://en.wikipedia.org/wiki/Attorney_general 4. https://en.wikipedia.org/wiki/United_States_Attorney_General 5. https://zh.wikipedia.org/wiki/律政司

Tham khảo:

Quangminh Nguyễn, “Tổng chưởng lý” có phải là “Bộ trưởng Tư pháp”?, Luật văn diễn dịch

Nguồn: https://stamboom-boden.com
Danh mục: Là Gì