PGS.TS Bùi Hiền nói về đề xuất cải tiến tiếng Việt bị “ném đá”: Họ dùng chính chữ của tôi để chửi tôi, chứng tỏ chữ này rất nhạy, rất nhanh vào đầu!

Công trình nghiên cứu của PGS.TS Bùi Hiền về đề xuất cải tiến tiếng Việt trong hơn 40 năm vừa qua vẫn đang nhận được sự tranh cãi từ dư luận. PGS. TS Bùi Hiền là Phó hiệu trưởng trường ĐH Sư phạm Ngoại ngữ Hà Nội và Phó viện trưởng Viện Nội dung và Phương pháp dạy học phổ thông.

Đề xuất “Luật giáo dục” viết thành “Luật záo zụk” của ông đã gây ra nhiều tranh cãi, hầu hết mọi người không đồng ý. Có những ý kiến nhẹ nhàng, nhưng cũng có những ý kiến phản đối mạnh mẽ, thậm chí cho rằng đề xuất này giống như “teencode” của giới trẻ một thời.

Tối 29/11, chúng tôi đã có cuộc gặp gỡ với PGS.TS Bùi Hiền tại nhà ở Hà Nội để nghe thêm chia sẻ của ông sau những tranh cãi xoay quanh công trình nghiên cứu này.

“Luật Giáo Dục” viết thành “Luật Záo Zụk” sẽ tiết kiệm được 8% trong một trang giấy

Ông cảm thấy như thế nào khi nhiều người cho rằng ông “điên khùng”, “rửng mỡ” với đề xuất cải tiến tiếng Việt?

Tôi đã đọc những lời chỉ trích, chê bai thậm chí sử dụng những từ ngữ rất nặng nề để chỉ trích tôi trên mạng xã hội. Tuy nhiên, tôi nhận thức rằng đó chỉ là phản ứng tự nhiên của mọi người, tất cả là do việc truyền đạt tin tức không chính xác.

Công trình cải tiến ngôn ngữ này, tôi đã giới thiệu trong kỷ yếu hội thảo khoa học tại Quy Nhơn vào tháng 9. Nhiều người thấy thích và đã chia sẻ lên mạng xã hội. Tuy nhiên, nó chỉ là một phần trong bài nghiên cứu chứ không phải toàn bộ. Nếu muốn chia sẻ, mọi người phải theo thứ tự từ bảng chữ cái, hướng dẫn sử dụng trước rồi mới đến viết về “Luật Záo Zụk”. Đó là lý do tại sao người đọc không hiểu được, không chấp nhận và việc này đã tạo ra những chỉ trích nặng nề đối với tôi.

Đây là một hiểu lầm!

Sau khi hoàn thành nghiên cứu, tôi sẽ công bố công trình này không phải trên mạng xã hội hoặc trên báo chí, mà tại hội nghị khoa học giữa các nhà khoa học để có ý kiến phản biện. Đó phải là một hội nghị chuyên đề với sự tham gia của các chuyên gia trong ngành. Nếu họ đưa ra những ý kiến phản đối, góp ý, tôi sẽ lắng nghe và sửa chữa. Sau khi chỉnh sửa, tôi cần phải trình lên các cơ quan có trách nhiệm để xem liệu nên áp dụng hay không trước khi hỏi ý kiến của công chúng.

Nếu những gì được chia sẻ gần đây chỉ là một phần của công trình, thì nội dung còn lại là gì?

Trước hết tôi muốn khẳng định là tôi không nghĩ ra một bộ chữ cái mới, mà hoàn toàn dựa trên hệ thống chữ Latin trong tiếng Việt hiện tại, chỉ đề xuất thêm một số chữ cái như W, Z, F. Ví dụ, chúng ta thường sử dụng 2, 3 chữ cái để biểu đạt một âm vị phụ âm ở đầu. Ví dụ C – Q – K (cuốc, quốc, ca, kali), Tr – Ch (tra, cha), S – X (sa, xa)… Bên cạnh đó, chúng ta sử dụng 2 chữ cái ghép để biểu đạt âm vị một số phụ âm ở cuối từ như Ch, Ng, Nh (mách, ông, tạnh…).

Tôi đề xuất loại bỏ chữ Đ khỏi bảng chữ cái tiếng Việt hiện tại và thêm một số chữ cái Latin như F, J, W, Z. Ngoài ra, thay đổi giá trị âm vị của 11 chữ cái trong bảng trên, cụ thể: C = Ch, Tr; D = Đ; G = G, Gh; F = Ph; K = C, Q, K; Q = Ng, Ngh; R = R; S = S; X = Kh; W = Th; Z = d, gi, r. Do chưa có ký tự mới đại diện cho âm “nhờ” (nh), tạm thời sử dụng ký tự ghép “n”.

Những nội dung này chỉ liên quan đến phụ âm. Phần nguyên âm cũng hỗn hợp và tôi đang cải tiến. Ví dụ, âm “ua” có thể kết hợp với phụ âm để tạo thành “quả” với cách đánh vần là “oa” hoặc kết hợp với phụ âm để tạo thành “cua” với cách đánh vần là “ua”. Điều này là không hợp lý, và tôi đang làm cho nó hợp lý hơn theo nguyên tắc đơn giản và tối ưu nhất cho bảng chữ cái tiếng Việt.

Vậy ông nhận thấy cần phải cải tiến bảng chữ cái tiếng Việt từ khi nào?

Công trình này không bắt buộc tôi phải làm! Tôi đã bắt đầu nghiên cứu hơn 40 năm trước đây, không phải chỉ trong 1, 2 ngày. Tôi đã công bố dự án đầu tiên vào năm 1995, nhưng chưa hoàn chỉnh. Từ đó, tôi nhận ra việc cần phải sửa đổi bảng chữ cái tiếng Việt vì xã hội đang chuyển sang đại diện công nghệ số, vấn đề ở đây là tốc độ. Càng nhanh, càng phát triển!

Bây giờ chúng ta gần như không viết bằng tay nữa mà chỉ sử dụng máy tính. Vì vậy, việc sử dụng máy tính để truyền đạt ý kiến, tiếng nói của Việt Nam cần phải gọn gàng, ngắn gọn và khoa học. Hơn nữa, sau hơn một thế kỷ, chữ quốc ngữ đã bộc lộ nhiều bất hợp lý.

Ông nghĩ cải tiến bảng chữ cái tiếng Việt theo ông sẽ mang lại lợi ích gì?

Khi chuyển đổi đoạn văn bản từ “Luật Giáo Dục” thành “Luật Záo Zụk”, tôi nhận ra rằng đã tiết kiệm được 8%. Mặc dù chỉ là 8% trên một trang giấy, nhưng nếu tính toàn bộ 1 nhà xuất bản, và cả đất nước, người ta sẽ tiết kiệm hàng ngàn tấn giấy. Tôi nghĩ rằng đó là điều tốt!

Bên cạnh đó, chữ viết hiện tại dẫn đến sự khó khăn khi quá nhiều chữ ghép, gây ra lỗi chính tả trong văn bản. Không chỉ học sinh mà cả tôi và bạn cũng thường nhầm lẫn và cần tra từ điển khi biên tập bài viết. Áp dụng bảng chữ cái mới, chúng ta sẽ không phải lo lắng về việc sửa lỗi chính tả nữa.

Mục tiêu của tôi là giảm bớt sự lộn xộn trong ngôn ngữ tiếng Việt, do đó tôi sẽ tiếp tục nỗ lực. Tôi không làm việc này vì lợi ích cá nhân hay bất cứ thứ gì, và hiện tại tôi cảm thấy đã đạt được một số thành công nhất định.

Đây là sự cải tiến, không phải cải cách!

Cách viết này, theo ông, sẽ giúp tiết kiệm thời gian và giấy mực. Nhưng điều đó có nghĩa là hàng chục triệu người Việt sẽ phải học lại từ đầu?

Đối với những người chưa hiểu về bộ chữ cái mới, nhiều người còn tỏ ra lo lắng về việc học lại từ đầu. Tôi và các bạn của tôi đã mất tổng cộng 1 năm để học đọc và viết chữ quốc ngữ. Đó không phải là một khoảng thời gian quá lâu, phải không?

Với bảng chữ cái cải tiến, không có ai bắt cả nhà phải học lại từ đầu. Chỉ cần tôi hướng dẫn học theo hệ thống, không phải học nhận diện các chữ. Hệ thống chữ Latin mà chúng ta đã biết, tôi không thay đổi chúng, vì vậy việc học mới chỉ đơn giản và nhanh chóng.

Vậy các sách giáo khoa, tạp chí… sẽ phải thay đổi, in lại. Điều đó tiết kiệm không hay lại tốn kém?

Đây là một quan điểm không dựa trên sự thực tế! Tại sao chúng ta cần in sách mới, khi sách cũ vẫn có thể sử dụng? Tôi nhấn mạnh, chỉ cần thay đổi những gì chúng ta cần, không cần thiết phải thay đổi toàn bộ. Chỉ có những học sinh mới bắt đầu học chữ thì cần những cuốn sách mới, tài liệu mới, nhưng họ sẽ dễ dàng học chữ mới, chỉ cần 15 – 20 phút là có thể đọc được.

Ngôn ngữ, chữ viết luôn được coi là tài sản quý của dân tộc. Nhiều người cho rằng ông đang “phá” truyền thống?

Tôi không định nghĩa cái gọi là văn hóa, nhưng thực tế là trong cuộc sống, mọi thứ luôn thay đổi và khẳng định truyền thống không thể không biến đổi là sai.

Xét về mặt chữ viết từ xưa tới nay, chúng ta đã học chữ Nho. Tuy nhiên, sau một thời gian, chúng ta thấy chữ Nho không đáp ứng được nhu cầu, và các ông bà đã sáng tạo ra chữ Nôm. Đó là một sự cải cách lớn!

Sau đó, trong quá trình phát triển xã hội, chúng ta đã bỏ cả chữ Nôm và chữ Tây, chỉ giữ lại chữ quốc ngữ. Đây cũng là một truyền thống, nhưng nó cũng đã thay đổi, không phải là điều bất biến. Với công trình của tôi lần này, đó chỉ là sự cải tiến, không phải là cải cách. Tôi không thay đổi chữ cái, chỉ thêm bớt và làm cho nó hợp lý hơn. Vì vậy, việc nắm giữ truyền thống định rõ là bảo thủ!

Họ sử dụng ngôn từ của tôi để chỉ trích tôi

Trước làn sóng phản ứng quá mức, thậm chí thiếu văn hóa trên mạng xã hội, ông đã chịu áp lực như thế nào?

Bên cạnh những ý kiến khách quan và có ích, cũng có rất nhiều ý kiến phản đối, kèm theo việc sử dụng những từ ngữ rất mạnh như “có vấn đề”, “thần kinh”, “điên khùng”, “rửng mỡ”. Thực sự, tôi đã đọc tất cả nhưng bỏ ngoài tai, vì không đáng quan tâm.

Nếu có người viết bài một cách nghiêm túc và mang tính xây dựng, tôi nhất định sẽ đọc để rút kinh nghiệm, thu nhận ý kiến góp ý và từ đó chỉnh sửa nghiên cứu của mình. Tuy nhiên, những người “ném đá” trên mạng xã hội thường do không hiểu rõ đề xuất của tôi, và tôi không cần quan tâm đến họ. Họ có thể nói mãi mà thôi, vì tôi không quan tâm.

Hơn nữa, tôi thấy rằng họ rất mâu thuẫn, trong khi trên mạng xã hội họ chê bai mãi, họ cũng đã sử dụng chính chữ cái của tôi để chỉ trích tôi. Tôi không dạy họ cách sử dụng, tôi cũng chưa giới thiệu hệ thống này, nhưng họ đã học lén và đã viết những từ chính xác theo kiểu chữ cái của tôi. Điều này chứng tỏ rằng chữ này rất nhạy, nhanh chóng thâm nhập vào tâm trí của họ. Tại sao họ không thấy lợi ích của nó mà lại quay lại chỉ trích tôi và gây rắc rối?

Vậy trước những lời khen chê đó, ông có ý định tiếp tục công trình nghiên cứu của mình không?

Tất nhiên là có! Cho dù năm nay tôi đã 83 tuổi, bị các căn bệnh của tuổi già, thậm chí có lúc huyết áp lên đến mức nguy hiểm, nhưng tôi tâm huyết với công trình nghiên cứu của hơn 40 năm qua. Tôi hứa rằng tại hội nghị khoa học vào tháng 3/2018, nếu có thể, tôi sẽ thông báo đã hoàn thành công trình của mình.

Tôi sẽ tiếp tục vì tôi tin rằng công việc này có lợi ích cho xã hội, tôi tin vào khả năng thực hiện của nó, dù người ta sẽ áp dụng hay không sẽ tùy thuộc vào quyết định của mọi người. Điều này đều là những tâm huyết của tôi!

Xin cảm ơn PGS.TS Bùi Hiền về cuộc trò chuyện hôm nay!

Related Posts