Sự cố xảy ra khi tiến sĩ John Nash và vợ trở về nhà từ sân bay sau chuyến đi nhận giải Abel ở Na Uy. Sự mất mát của tiến sĩ Nash đã khiến cộng đồng khoa học trên toàn cầu đau buồn. Ông được xem là một trong những nhà toán học vĩ đại nhất của thế kỷ 20.
Cuộc sống của nhà toán học John Nash đã truyền cảm hứng cho bộ phim “A Beautiful Mind” (Một tâm hồn đẹp – 2001) đã giành 4 giải Oscar.
Bạn đang xem: Cuộc đời kỳ lạ của thiên tài John Nash
Tài năng vượt trội
Lý thuyết trò chơi của tiến sĩ Nash, được gọi là Cân bằng Nash, là một công cụ toán học đơn giản nhưng mạnh mẽ để phân tích các chiến lược cạnh tranh trong toán học, kinh tế và các lĩnh vực xã hội khác như sự cạnh tranh giữa các công ty hoặc quyết định của các cơ quan lập pháp.
Nghiên cứu của tiến sĩ Nash đóng vai trò quan trọng trong lĩnh vực kinh tế học và đã được áp dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm cả sinh học tiến hóa.
Giáo sư toán học Harold Kuhn của ĐH Princeton đã nói: “Tôi nghĩ trong thế kỷ 20 không có nhiều ý tưởng vĩ đại về kinh tế học. Trong cả danh sách Top 10 chắc chắn có Cân bằng Nash”.
Người kinh tế học Roger Myerson của ĐH Chicago đã so sánh tầm ảnh hưởng của Cân bằng Nash đối với kinh tế học với khám phá cấu trúc xoắn ốc kép của DNA đối với sinh học.
Chuyên gia cũng nhận định rằng tiến sĩ Nash đã đóng góp nhiều hơn cho toán học thuần túy hơn là lý thuyết trò chơi đã giúp ông giành giải Nobel.
Tiến sĩ John Nash sinh vào ngày 13-6-1928 tại Mỹ và từ nhỏ ông đã để lại ấn tượng thông minh. Lúc còn học trung học, ông tình cờ đọc cuốn sách “Men of Mathematics” (Những người đàn ông của toán học) của E.T. Bell và từ đó ông có đam mê với môn toán.
Sau đó, ông đã chứng minh định lý Fermat và quyết định theo đuổi ngành toán thay vì trở thành kỹ sư như cha ông. Sau khi tốt nghiệp đại học Carnegie Mellon, ông tiếp tục học toán tại ĐH Princeton.
Tại đây, với ngoài hình điển trai và sự thông minh, ông Nash nhanh chóng trở thành ngôi sao với tư duy kiêu ngạo và thói quen kỳ quặc. Ông sáng tạo ra trò chơi Nash mà sau đó trở thành đề tài thảo luận của sinh viên tại ĐH Princeton. Ông cũng thành công giải quyết vấn đề mà các nhà tiên phong về lý thuyết trò chơi Von Neumann và Oskar Morgenstern không thể giải quyết.
Xem thêm : MC Quang Bảo là ai? Sự nghiệp của chàng MC điển trai, hoạt ngôn
Rơi vào cảnh khốn cùng
Sau khi nhận bằng tiến sĩ từ ĐH Princeton, ông Nash làm việc tại Tập đoàn RAND và trở thành giáo viên tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT). Ông tiếp tục nghiên cứu các vấn đề toán học khó khăn, đặc biệt là trong lĩnh vực hình học vi phân. Nhưng khi sự nghiệp dậy sóng, cuộc sống của tiến sĩ Nash trở nên phức tạp.
Sau một thời gian yêu người hầu thanh Eleanor Stier, tiến sĩ John Nash đã gây tai tiếng với quan hệ đa người và gặp rắc rối trong công việc tại Tập đoàn RAND. Năm 1957, ông kết hôn với bà Alicia Larde, một sinh viên vật lý tại MIT.
“Ông ấy quá đẹp trai và quá thông minh. Tôi thần tượng ông ấy” – bà Alicia kể lại.
Vào đầu năm 1959, khi bà Alicia mang bầu, tiến sĩ Nash đã mắc phải căn bệnh tâm thần phân liệt kinh khủng. Ông phải nhập viện và trải qua các liệu pháp sốc điện. Ông đã trốn đến châu Âu một thời gian và gửi thiệp với những thông điệp bí ẩn cho bạn bè và đồng nghiệp. Mặc dù lý thuyết trò chơi của ông ngày càng phát triển, tên tuổi của tiến sĩ Nash ngày càng lớn mạnh nhưng thực tế ông đã biến mất khỏi thế giới toán học.
Vào những năm 1980, khi một học giả xin được sử dụng bài viết của ông, ông trả lời ngắn gọn: “Hãy xem như tôi đã chết”. Nhưng tiến sĩ Nash rất may mắn vì có gia đình, bạn bè và đồng nghiệp luôn luôn ủng hộ ông. Bà Alicia cũng ly dị ông vào năm 1963, nhưng vẫn ở bên và giúp đỡ ông. (Họ tái hôn vào năm 2001).
Bà Alicia thuyết phục ông Nash đi nhờ vào đô thị và ông từ bỏ công việc vào năm 1970. Bà Alicia đã nuôi ông và con trai của họ bằng nghề lập trình viên. Họ cũng nhận được sự hỗ trợ tài chính từ gia đình và bạn bè.
Tìm lại chính mình
Vào đầu những năm 1990, Ủy ban Nobel bắt đầu xem xét việc trao giải Nobel cho tiến sĩ Nash. Tình trạng sức khỏe của ông cũng bắt đầu cải thiện. Sau đó, ông kể rằng ông chỉ cần tự quyết định trở lại cuộc sống bình thường.
“Tôi đã thoát khỏi những suy nghĩ bất thường mà không cần thuốc bổ nào, chỉ với sự thay đổi tự nhiên trong cơ thể do tuổi tác” – ông đã viết như vậy.
Đồng nghiệp đã thuyết phục Ủy ban Nobel rằng tiến sĩ Nash đủ sức khỏe để nhận giải thưởng danh giá này. Giải Nobel Kinh tế cùng bộ phim “A Beautiful Mind” đã giúp tiến sĩ Nash trở thành một ngôi sao ngoài lề của thế giới toán học và kinh tế học, đồng thời giúp gia đình ông thiết lập một tương lai tài chính mạnh mẽ hơn.
Sau đó, tiến sĩ Nash tiếp tục làm việc, tham gia các chuyến công tác, phát biểu tại hội nghị khoa học và nỗ lực xây dựng một lý thuyết trò chơi mới. Bạn bè mô tả ông như một người trầm lặng và ngại ngùng, nhưng vẫn giữ được sự thu hút và cái kiêu hãnh từ thời trẻ.
Xem thêm : Tiểu sử Trang Trần
“Giờ đây, thật khó để tìm thấy một nhà toán học như ông, một người dũng cảm đối mặt với các vấn đề khó khăn” – một đồng nghiệp của tiến sĩ Nash khẳng định.
Nguồn: Tuổi Trẻ
Tìm hiểu thêm về lý thuyết trò chơi của thiên tài John Nash
Nhà toán học người Mỹ John Nash cùng với vợ mới qua đời trong một tai nạn xe hơi tại Mỹ. Năm 1994, ông cùng với hai nhà kinh tế khác đã đoạt giải Nobel Kinh tế vì những đóng góp trong lĩnh vực lý thuyết trò chơi. Dưới đây là bản dịch của bài viết về lý thuyết trò chơi và đóng góp của John Nash từ tờ “The Economist” từ năm 1994, sau khi ông nhận giải Nobel.
Mọi thứ tựa như một giấc mơ đối với những người yêu thích các hoạt động thể thao. Ngày 11/10/1994, tại Stockholm, ba người đàn ông chia nhau giải thưởng trị giá 1 triệu USD vì khả năng phân tích trò chơi của họ. Họ không phải là những nhà bình luận thể thao hay những người chỉ trích Manchester United. Họ là các nhà kinh tế học. Hai nhà kinh tế học người Mỹ, John Harsanyi và John Nash, cùng với Reinhard Selten (nhà kinh tế học người Đức) đã giành giải Nobel Kinh tế năm 1994 vì nghiên cứu về “lý thuyết trò chơi”.
Lý thuyết trò chơi có vẻ như không quan trọng và tầm thường. Tuy nhiên, quan điểm đó là hoàn toàn sai. Trong 20 năm trở lại đây, lý thuyết trò chơi đã tạo ra một cuộc cách mạng trong việc tổ chức các ngành kinh tế và ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực khác của kinh tế học, đặc biệt là trong chính sách tiền tệ và thương mại quốc tế. Không có sinh viên kinh tế nào có thể hy vọng tốt nghiệp mà không hiểu các khái niệm cơ bản của lý thuyết trò chơi.
Trước khi lý thuyết trò chơi ra đời, hầu hết các nhà kinh tế học đều kết luận rằng các công ty có thể bỏ qua tác động từ hành vi của họ đối với hành động của người khác. Kết luận này hoàn toàn đúng khi thị trường là cạnh tranh hoàn hảo: hành động của một công ty hay một khách hàng không thể thay đổi bức tranh tổng thể.
Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, kết luận trên hoàn toàn sai. Nhiều ngành bị thống trị bởi một số ít công ty. Một công ty có thể ảnh hưởng đến hành vi của các công ty khác bằng cách xây dựng một nhà máy mới hoặc giảm giá, hoặc đơn giản là đe dọa với chiến lược giảm giá. Nếu cả hai bên chọn giá cao, cả hai sẽ có lợi nhuận được 3 triệu USD mỗi bên. Nếu cả hai chọn giá thấp, mỗi bên sẽ có lợi nhuận 2 triệu USD mỗi bên. Tuy nhiên, nếu một bên chọn giá cao và bên còn lại chọn giá thấp, bên giá thấp sẽ kiếm được 4 triệu USD trong khi bên giá cao chỉ kiếm được 1 triệu USD. Mặc dù chọn giá cao là lựa chọn tốt nhất cho cả hai bên, nhưng họ sẽ không làm như vậy. Nếu A chọn giá cao, lựa chọn tốt nhất của B là chọn giá thấp hơn. Tương tự, A cũng chọn giá thấp và vì vậy, hai bên sẽ chỉ kiếm được 2 triệu USD mỗi bên.
Đây chỉ là một ví dụ về điểm cân bằng Nash. Các công ty độc quyền cũng có thể ngăn cản đối thủ bằng cách đe dọa cuộc chiến giá cả trong trường hợp đối thủ mới nhập cuộc. Tuy nhiên, công ty độc quyền cũng phải trả giá. Nếu cuộc chiến giá cả quá tốn kém, công ty độc quyền sẽ đối mặt với sự chia sẻ thị phần với đối thủ mới. Trong trường hợp này, lời đe dọa về cuộc chiến giá là vô ích, và do đó công ty mới có thể nhập cuộc.
Hơn nữa, không thể chắc chắn rằng người chơi có thể biết chính xác suy nghĩ của người khác. Như giáo sư Adam Brandenburger của Trường Kinh doanh Harvard đã nói: “Mớ bóng mờ bao quanh các trò chơi”. Tuy nhiên, Harsanyi đã chỉ ra rằng các trò chơi mà người chơi không có thông tin đầy đủ về người chơi khác có thể được phân tích giống như các trò chơi cơ bản.
Khi một số người chơi có thông tin mà người khác không có, họ có thể biến danh tiếng của mình thành lợi thế. Ví dụ, chính phủ có thể tăng lãi suất để truyền tín hiệu rằng họ đang khắc phục lạm phát. Công ty độc quyền cũng có thể xây dựng hình ảnh rằng họ sẵn sàng tham gia cuộc chiến giá để ngăn các đối thủ mới.
Một số nhà kinh tế học vẫn còn lo lắng về lý thuyết trò chơi. Nguyên nhân là vì lý thuyết này khá phức tạp và đòi hỏi nhiều phép toán phức tạp. Tuy nhiên, đây cũng chính là điểm mạnh vì nó có thể phản ánh sự phức tạp của thế giới thực.
Nguồn: Thu Hương (Trí thức trẻ/The Economist)
Nguồn: https://stamboom-boden.com
Danh mục: Là Ai
