Ngô Đình Diệm: Bước đường từ Tri huyện tới Tổng thống Việt Nam Cộng hòa

Ngô Đình Diệm sinh vào ngày 3/1/1901 tại huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình trong một gia đình có truyền thống học hiệu. Cha ông là Ngô Đình Khả, từng làm công chức dưới thời triều Nguyễn. Khi vua Thành Thái bị đày sang châu Phi bởi Pháp, ông Khả trở lại quê làm nông. Có một phiên bản khác cho biết vì ông Khả không chịu ký vào đơn yêu cầu Thành Thái thoái vị nên bị Pháp cách chức.

Ngô Đình Diệm có bẩm sinh sự thông minh, thành tích học tập cũng như sự thăng tiến trong sự nghiệp chính trị. Vào năm 1921, khi mới 20 tuổi, ông tốt nghiệp trường Hậu Bổ tại Hà Nội và được bổ nhiệm làm Tri huyện Hương Trà, sau đó chuyển đến làm Tri huyện Hương Thủy, Quảng Điền (Thừa Thiên Huế). Năm 1926, ông được bổ nhiệm làm Tri phủ Hải Lăng (Quảng Trị).

Vào năm 1929, ông nhậm chức Tuần vũ tỉnh Phan Thiết (Bình Thuận). Sau bốn năm, ông được bổ nhiệm làm Thượng thư Bộ ngay dưới thời vua Bảo Đại. Đó là năm 1933, khi ông Ngô Đình Diệm 32 tuổi, ông là Thượng thư trẻ nhất trong triều Nguyễn lúc đó.

Ngay khi nhậm chức, ông Diệm đề xuất việc thành lập Viện Dân biểu với quyền hành pháp, nhưng chính phủ không chấp nhận. Tháng 7/1933, Ngô Đình Diệm từ bỏ chức vụ quan chức để phản đối việc Pháp không công nhận Viện Dân biểu.

Rời bỏ sự nghiệp chính trị

Sau khi từ bỏ sự nghiệp chính trị, Ngô Đình Diệm rút lui và tiếp tục ủng hộ Hoàng thân Cường Để, người đang sống lưu vong tại Nhật và có ý định thực hiện cuộc cách mạng lật đổ Pháp hoàn toàn.

Trong khoảng thời gian từ năm 1933 đến năm 1940, Diệm được coi là một nhân vật cực đoan, cùng với Nguyễn Hải Thần và Nguyễn Tường Tam.

Có hai quan điểm đáng chú ý về Ngô Đình Diệm, được đưa ra bởi người Mỹ, những người có thể coi là đã tạo dựng cho Diệm. “Ông ấy (Diệm) là một con người muốn có tất cả hoặc không có gì cả.” Đây là tính cách nhất quán của Diệm, từ khi làm chức vụ cho đến khi bị ám sát, ý nghĩa là “nhận tất cả hoặc không có gì.” Và “Ông Ngô Đình Diệm là một con rối. Nhưng con rối đó có thể tự bật dây mình và cũng có thể bật dây cho chúng ta.” Điều này cho thấy, người Mỹ không coi Diệm là một kẻ bù nhìn, như nhiều người từng nghĩ.

Vào đêm ngày 9/3/1945, người Nhật âm thầm thay thế người Pháp tại An Nam. Vào lúc này, Diệm đang hoạt động tại Sài Gòn. Người Nhật thay thế người Pháp, Diệm rất hy vọng rằng người Nhật sẽ đưa Cường Để trở lại và giữ chính quyền, nhưng ngược lại, người Nhật quay sang ủng hộ vua Bảo Đại. Bảo Đại mời Diệm làm Thủ tướng, nhưng ông từ chối. Sau cuộc đàm phán với người Nhật, Diệm giữ vị trí của mình.

Ngày 17/4/1945, Chính phủ Trần Trọng Kim ra mắt dân tộc với toàn bộ các thành viên là những nhà thông thái, giáo sư đáng tin cậy. Chính phủ do Thủ tướng Trần Trọng Kim lãnh đạo, có tinh thần dân tộc, khát khao tự do, chính sách cải cách nhưng không mạnh mẽ về quyền lực thực tế.

Sau khi cách mạng Tháng Tám thành công, vua Bảo Đại thoái vị, Chính phủ Trần Trọng Kim tan rã. Pháp nhanh chóng tái chiếm Việt Nam và Bảo Đại tiếp tục trở thành con cờ trong tay Pháp.

Xem thêm :

Vào năm 1949, Hiệp định Élysée được ký kết và Bảo Đại một lần nữa mời Diệm đến làm Thủ tướng thành lập nội các. Nhưng ông lại từ chối: “Tôi không tin vào người Pháp, và tôi càng không tin vào một độc lập nửa vời mà người Pháp tạo ra.”

Sau lần từ chối này, Diệm cùng với giám mục Ngô Đình Thục và người em ruột Ngô Đình Nhu đã thành lập đảng Xã hội Thiên Chúa giáo. Diệm muốn xây dựng đảng này thành một đảng độc lập khỏi tất cả các lực lượng trong nước. Và lúc này, ông dựa vào sự hỗ trợ của Mỹ.

Vào năm 1950, Diệm và Thục sang Nhật, tìm cơ hội để gặp Tướng Douglas MacArthur. Tuy nhiên, bất chấp sự kiên nhẫn của Diệm và Thục, MacArthur không thể hiện bất kỳ sự ủng hộ nào.

Sau khi thất bại trong việc thuyết phục Tướng Douglas MacArthur, theo lời khuyên của giáo sư chính trị Wesley Fishel từ Đại học Michigan, Diệm đến Hoa Kỳ và cố gắng bằng mọi cách để thu hút sự ủng hộ từ chính phủ Eisenhower nhưng không thành công vì hai lý do. Đầu tiên, Mỹ đang tham gia chiến tranh ở Triều Tiên. Thứ hai, người Mỹ không muốn làm mất lòng người Pháp.

May mắn cho Diệm là Tổng giám mục Francis Spellman đã có cảm tình với Thục và đồng ý giúp Diệm kết nối với các quan chức quan trọng trong chính phủ Hoa Kỳ.

Nhờ sự giúp đỡ từ Spellman, Diệm đã thu hút được sự quan tâm của các nghị sĩ Walter H. Judd, Mike Mansfield. Đặc biệt, nghị sĩ John F. Kennedy đối xử vô cùng nhiệt thành với ông Diệm.

Suốt những năm dài ở Mỹ, Diệm cũng thường xuyên đi các nước châu Âu như Bỉ, Ý, Pháp… để tích lũy thêm kinh nghiệm về hoạt động chính trị.

Trở về quê hương…

Vào đầu năm 1954, Pháp gặp khó khăn tại trận địa Điện Biên Phủ. Bảo Đại liên tục gửi thông điệp tới Hoa Kỳ, yêu cầu Diệm trở về Việt Nam để thành lập chính phủ mới. Nhưng Diệm vẫn từ chối lời mời của Bảo Đại với lý do “Không tin vào người Pháp”.

Sau thất bại tại trận địa Điện Biên Phủ, ngày 4/6/1954, Hiệp định Laniel – Bửu Lộc được ký kết và Pháp đã đồng ý trao trả hoàn toàn độc lập cho Việt Nam. Ngày 16/6/1954, Diệm đồng ý trở về theo yêu cầu của Bảo Đại. Tuy nhiên, ông Diệm cũng đưa ra điều kiện rằng chính phủ do ông thành lập phải có toàn quyền về chính trị và quân sự. Lần này, Bảo Đại nhượng bộ cho ông Diệm.

Xem thêm : Linh Rin là ai? Gia thế và tiểu sử Linh Rin như thế nào?

Ngày 7/7/1954, chính phủ do Ngô Đình Diệm thành lập chính thức ra mắt với nội các gồm 18 thành viên, bao gồm: Thủ tướng và Bộ trưởng Nội vụ và Quốc phòng: Ngô Đình Diệm; Quốc vụ khanh: Trần Văn Chương, Tổng trưởng Ngoại giao: Trần Văn Đỗ; Tổng trưởng Tài chính và Kinh tế: Trần Văn Của; Tổng trưởng Lao động và Thanh niên: Nguyễn Tăng Nguyên; Tổng trưởng Công chánh: Trần Văn Bạch; Tổng trưởng Y tế và Xã hội: Phạm Hữu Chương; Tổng trưởng Canh nông: Phan Khắc Sửu; Tổng trưởng Quốc gia Giáo dục: Nguyễn Dương Đôn; Bộ trưởng Phủ Thủ tướng: Trần Chánh Thánh; Bộ trưởng Thông tin: Lê Quang Luật; Bộ trưởng Đặc trách Công vụ Phủ Thủ tướng: Phạm Duy Khiêm; Bộ trưởng Nội vụ: Nguyễn Ngọc Thơ; Bộ trưởng Quốc phòng: Lê Ngọc Chấn…

Sau khi thành lập chính phủ, Diệm đã thể hiện những động thái mạnh mẽ và cực đoan, đúng với tính cách của mình. Ông làm yên lòng việc đối đầu công khai với tướng Nguyễn Văn Hinh và đòi lật đổ ông. Diệm cũng từ chối một cách quyết liệt yêu cầu của Bảy Viễn (tên thường gọi của tướng Bình Xuyên) muốn hòa mình vào chính quyền.

Bảo Đại cảm thấy không thể kiểm soát được Diệm và đồng ý theo ý người Pháp, gây áp lực lên Mỹ để thay Điệm. Bảo Đại mong muốn bổ nhiệm Nguyễn Văn Xuân làm Thủ tướng hoặc ít nhất là Phó thủ tướng, và Nguyễn Văn Hinh làm Tổng Tham mưu trưởng, trong khi Bảy Viễn làm Bộ trưởng Nội vụ.

Các giáo phái lớn ở miền Nam cũng chơi trò đảng đối, nửa đứng về một phía, nửa nghiêng về phía khác. Thậm chí Đại sứ J. Lowton Collins, người muốn thay thế Diệm, đã lên Mỹ nhiều lần và thuyết phục các quan chức Washington thay thế Diệm.

Đại sứ Mỹ J. Lowton Collins nhận xét về Diệm: “Ông quá quan tâm đến những vấn đề nhỏ nhặt, không có bất kỳ sáng kiến đáng chú ý nào từ khi lên quyền lực. Những người có năng lực trong chính phủ đều không hài lòng với thói quen can thiệp vào công việc của người khác của Diệm. Diệm không tin tưởng vào họ mà lại đặt niềm tin vào người em trai và những người tuân thủ ông. Ông không biết cách nhượng bộ và mang thái độ của một người tội nghiệp, ông không thể chống lại những thế lực thực tại, đặc biệt là Bình Xuyên…”

Vào thời điểm này, chính phủ của Diệm và ông Diệm chính thức tồn tại nhờ vào tác động quan trọng của những người bạn dân biểu và thượng nghị sĩ Mỹ mà ông thu hút được khi ông đến Mỹ vào năm 1950.

Một sự kiện quan trọng khác để đánh giá về Diệm, thông qua lời bình của Ngoại trưởng Hoa Kỳ là Dulles, ông Dulles nhận xét: “Chúng tôi đã chỉ thị cho tất cả nhân viên Đại sứ quán ở Sài Gòn cố làm mọi cách để trì hoãn việc thay thế Diệm. Bởi vì nếu ông ta không thoát khỏi tình trạng hỗn loạn, ông ta sẽ bị thay thế. Nhưng ngược lại, nếu ông ta vượt qua được khó khăn, ông ta sẽ trở thành nhân vật anh hùng trong thời đại hỗn loạn này. Một khi kết quả đã được xác định, chúng ta sẽ xem xét việc thay thế ông ta bằng một trong hai người đã được chọn trước đó của chúng ta.”

Khi giành được quyền lực thông qua cuộc đối đầu sống cùng tử, Diệm thực sự trở thành một cá nhân khác trong mắt người Mỹ.

Một yếu tố quan trọng khác trong việc đánh giá Diệm là nhận xét của Ngoại trưởng Hoa Kỳ Dulles: “Chúng tôi đã chỉ đạo tất cả nhân viên Đại sứ quán ở Sài Gòn để trì hoãn bất kỳ việc thay thế nào của Diệm. Bởi vì nếu ông ta vẫn còn trong tình trạng hỗn loạn, ông ta sẽ bị thay thế. Ngược lại, ông ta sẽ trở thành anh hùng trong cuộc hỗn loạn này. Chúng tôi sẽ xem xét khả năng thay thế ông ta sau khi kết quả đã rõ ràng. “

Sau khi tập trung quyền lực thông qua cuộc đối đầu sống mái này, tất cả những gì tới sẽ tới. Điệm giải tán chức Quốc Trưởng của Bảo Đại, từ chối yêu cầu tổ chức Hội nghị Hiệp thương để thảo luận về tổng tuyển cử thống nhất đất nước, và tổ chức cuộc bầu cử đầy dấu hiệu gian lận để khẳng định lòng tin của dân chúng…

Ngày 26/10/1956, Thủ tướng Ngô Đình Diệm trở thành Tổng thống đầu tiên của chính phủ Việt Nam Cộng hòa. Đây được gọi là thời kỳ Cộng hòa đầu tiên…

(Kết thúc…)

Nguồn: https://stamboom-boden.com
Danh mục: Là Ai