Trần Trọng Kim là một nhà tri thức tiên tiến trong thế kỷ XX, đã có nhiều đóng góp quan trọng trong việc xây dựng hệ thống giáo dục. Tuy nhiên, khi nhắc đến Trần Trọng Kim, nhiều người thường nghĩ ngay đến Chính phủ Trần Trọng Kim hay Nội các Trần Trọng Kim – một chính phủ hình thành dưới thời Nhật Bản tại Việt Nam năm 1945.
1. Trần Trọng Kim là ai? Tiểu sử Trần Trọng Kim
Trần Trọng Kim tự là Lệ Thần, sinh năm 1883 (theo gia phả ghi 1886) tại làng Kiều Lĩnh, xã Đan Phố (hiện là xã Xuân Phổ), huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh trong một gia đình theo truyền thống Nho học. Ông nội của ông là Trần Văn Bính, đỗ thành kỹ năng trong ba khoa. Cha của ông là Trần Bá Huân (1838 – 1894), đã tham gia phong trào Cần Vương do Phan Đình Phùng lãnh đạo.
Bạn đang xem: Trần Trọng Kim
Năm 1897, ông học tại trường Pháp – Việt Nam Định và học chữ Pháp. Năm 1900, Trần Trọng Kim được thi đỗ vào trường thông dịch và tốt nghiệp năm 1903. Năm 1904, ông làm Thông sự ở Ninh Bình. Năm 1905, ông đi sang Pháp để học trường Thương mại ở Lyon. Năm 1906, nhờ có cơ hội tham gia Hội chợ nghệ thuật ở Marseille, Pháp, ông xin làm thợ khảm để có cơ hội đi cùng Nguyễn Văn Vĩnh.
Dưới sự giúp đỡ của Nguyễn Văn Vĩnh, năm 1905, Trần Trọng Kim sang Pháp và học tại trường tư thục ở Bourg-Saint-Andéol, tỉnh Ardèche, sau đó tiếp tục học ở Lyon. Năm 1908, ông nhận được học bổng và theo học tại trường Thuộc địa (Paris), sau đó là trường Sư phạm Tiểu học ở Melun.
Ngày 31/7/1911, Trần Trọng Kim trở về Việt Nam và làm giáo viên ở trường Trung học Bảo hộ (trường Bưởi), trường Hậu bộ và trường Sư phạm. Với uy tín là người giáo viên trong xã hội, ông giữ nhiều vị trí quan trọng trong lĩnh vực giáo dục thuộc thời kỳ thuộc địa Pháp như Thanh tra Tiểu học (1921); Trưởng ban Soạn thảo Sách giáo khoa Tiểu học (1924), dạy ở Trường Sư phạm thực hành (1931); Giám đốc các trường nam tiểu học tại Hà Nội (1939). Từ năm 1910 – 1940, ông viết nhiều sách về giáo dục và lịch sử.
Bên cạnh đó, ông còn tham gia nhiều hoạt động xã hội, là Phó trưởng ban Ban Văn học của Hội Khai Trí Tiến Đức, Nghị viên Viện Dân biểu Bắc Kỳ, Trưởng ban nghiên cứu Phật học của Hội Phật giáo Bắc Kỳ.
Ngày 9/3/1945, Nhật Bản lật đảo Chính phủ Pháp và chiếm đóng các thuộc địa Đông Dương. Nhằm tận dụng sự ủng hộ của người Việt Nam và các quốc gia Á Châu khác đang bị Nhật chiếm đóng như Miến Điện, Philippines, Nhật Bản tuyên bố trao độc lập cho Việt Nam. Ngày 11/3/1945, truyền đình Huế tuyên bố hủy hiệp ước Patonốt ký năm 1884 với Pháp, phục hồi chủ quyền Việt Nam. Trong thời điểm này, vua Bảo Đại tuyên bố giải tán Hội đồng cơ mật và tự xưng sẽ giữ quyền lực, nhưng thực tế vẫn có Đại sứ Nhật tại Đông Dương làm “Tối cao cố vấn”.
Ngày 30/3/1945, Trần Trọng Kim được Nhật Bản đón từ Bangkok – Thái Lan về Sài Gòn. Tháng 4/1945, ông đến Huế. Sau khi gặp vua Bảo Đại và Trần Đình Nam, Trần Trọng Kim đồng ý việc thành lập nội các do Ngô Đình Diệm đứng đầu và một thông báo triệu tập Ngô Đình Diệm đã được Tối cao cố vấn Yokoyama chuyển đi, nhưng Ngô Đình Diệm không đến Huế. Vua Bảo Đại lại triệu Trần Trọng Kim đến thăm lần thứ hai.
2. Nội các Trần Trọng Kim
2.1. Thành lập Nội các Trần Trọng Kim
Trần Trọng Kim và một số nhà tri thức nổi tiếng được giao nhiệm vụ thành lập nội các Huế vào ngày 17/4/1945. Đây là một dạng chính phủ nghị viện đầu tiên tại Việt Nam và Trần Trọng Kim là thủ tướng đầu tiên. Các thành viên của Nội các đều là các nhà tri thức như luật sư, bác sĩ, kỹ sư.
Thành lập nội các Huế
Ngoài các thành viên của Nội các, nhiều nhà tri thức khác cũng tham gia công việc chính quyền như Phan Kế Toại (Khâm sai Bắc bộ), Bác sĩ Trần Văn Lai (Thị trưởng Hà Nội), Giáo sư Nguyễn Lân (Thị trưởng Huế), Phó bảng Đặng Văn Hướng (Tỉnh trưởng Nghệ An), Phó bảng Hà Văn Đại (Tỉnh trưởng Hà Tĩnh), Giáo sư Đặng Thai Mai (Tỉnh trưởng Thanh Hóa),… Hoàng Đạo Thúy, Tạ Quang Bửu, Trần Duy Hưng, Nguyễn Xiển, Nguyễn Văn Cẩn, Ngụy Như Kon Tum được mời như thành viên của Hội đồng Thanh niên. Tạ Quang Bửu được mời làm Cố vấn đặc vụ ủy viên Bộ Thanh niên, kỹ sư Lê Duy Thước làm Cánh văn phòng Bộ.
Tháng 6/1945, chính phủ Trần Trọng Kim được đặt tên là Đế quốc Việt Nam, quốc ca là bài “Đăng đàn cung”, quốc kỳ có “nền vàng hình chữ nhật, giữa có hình quẻ Ly màu đỏ thẫm”.
Một chính phủ thành lập trong bối cảnh lịch sử như chính phủ Trần Trọng Kim dễ bị coi là thân Nhật, bộ tay của Nhật và thực tế đã bị coi như vậy. Giáo sư Đinh Xuân Lâm viết: “Nội các Trần Trọng Kim, với thành phần là những nhà tri thức có tiếng, trong đó phải kể tới một số nhân vật tiêu biểu của nước ta trước năm 1945, có uy tín trong mắt dân chúng, như: Trần Trọng Kim, Hoàng Xuân Hãn, Trịnh Đình Thảo, Phan Anh… Họ đều là giáo sư, luật sư, nhà báo, chưa từng liên quan đến chính trường, trước đó đã có nhiều hoạt động phản ánh tư tưởng yêu nước, có tinh thần dân tộc, nên được nhiều người kính trọng…”
2.2. Sự tan rã của chính phủ Trần Trọng Kim
Nội các Trần Trọng Kim, chính phủ Trần Trọng Kim đã ra đời và hoạt động trong tình huống rất khó khăn, phức tạp. Về phía Nhật, những người đã thiết lập và hỗ trợ tồn tại của Nội các ngày càng thất vọng với vai trò bất lực và bị lộ rõ dã tâm “thay kẻ ngựa giữa dòng”.
Dựa vào các diễn biến và thái độ của Nhật Bản vào cuối tháng 5/1945, có thể dự đoán rằng, Nội các Trần Trọng Kim nếu không bị người dân Việt Nam lật đổ, thì ngay cả Nhật Bản cũng sẽ lật đổ để đưa Cường Đế, Ngô Đình Diệm và các nhóm thân Nhật lên nắm quyền.
Ngày 17-8-1945, tại quảng trường Nhà hát Lớn (Hà Nội), cuộc diễu hành do Chính phủ Trần Trọng Kim tổ chức đã bị phá vỡ
Đối với lực lượng yêu nước và cách mạng dưới lá cờ của Mặt trận Việt Minh, thái độ đã rõ ràng và quyết liệt từ đầu là không hợp tác, lên án và kiên quyết yêu cầu lật đổ chế độ độc tài mà Nội các Trần Trọng Kim trung thành. Ngày 25/8/1945, chính phủ Trần Trọng Kim tan rã.
2.3. Vai trò của Nội các Trần Trọng Kim
Trong thời gian ngắn (4/1945 – 8/1945), Nội các Trần Trọng Kim đã đạt được một thành tựu rất quan trọng, đó là sự thống nhất danh nghĩa của Nam Kỳ vào Việt Nam, thay đổi chương trình học tiếng Pháp từ trình độ tiểu học đến trung học sang hình thức học tiếng Việt. Hành chính đã được cải tổ, việc giao dịch của chính phủ được thực hiện bằng chữ Việt, trừ lĩnh vực y tế và thiếu các công ty của người Trung Quốc. Ở Hà Nội, bác sĩ Trần Văn Lai – thị trưởng Hà Nội đã đổi tên những con phố từ tên người Pháp sang tên của các anh hùng dân tộc.
Chính phủ Trần Trọng Kim không có quân đội để tránh tham gia chiến tranh thế giới thứ hai với tư cách là đồng minh của Nhật Bản. Bộ trưởng Bộ Thanh niên Phan Anh đã thành lập Đoàn Thanh niên Tiền tuyến và Thanh niên Xã hội để thực hiện công tác trị an và bảo vệ. Khi Cách mạng tháng 8 bùng nổ, lực lượng thanh niên Tiền tuyến đã bỏ lại Đế quốc Việt Nam và ủng hộ Việt Minh. Trường Thanh niên Tiền tuyến đã đào tạo ra nhiều tướng lĩnh và sĩ quan của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa sau này. Nhiều thành viên của Nội các Trần Trọng Kim cũng tham gia Chính phủ Việt Nam và có nhiều đóng góp quan trọng như Tạ Quang Bửu, Đặng Thai Mai, Nguyễn Xiển,…
Vai trò của chính phủ Nội các Trần Trọng Kim
Sau khi Việt Minh giành được quyền lực, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được thành lập, Trần Trọng Kim đã lưu vong ra nước ngoài. Ngày 6/2/1947, Trần Trọng Kim trở về Sài Gòn và sinh sống tại nhà luật sư Trịnh Đình Thảo. Người Pháp sắp xếp để ông trở về Sài Gòn và tham gia vào việc thành lập chính phủ mới. Nhìn thấy những lời hứa giả dối của người Pháp, ông không làm được điều gì. Năm 1948, ông chuyển đến sống tại Phnom Penh cùng con gái. Sau đó, ông trở về Việt Nam và sống trong yên lặng, qua đời tại Đà Lạt vào tháng 12/1953, hưởng thọ 71 tuổi.
Nội các Trần Trọng Kim chỉ là một chính quyền thụ động, không phải là tay sai đắc lực của Nhật. Trong thời gian hiện diện ngắn ngủi, Nội các Trần Trọng Kim đã có nhiều đóng góp tích cực cho sự phát triển của phong trào dân tộc, đóng phần trong việc bảo vệ chính quyền và thống nhất quốc gia. Tuy nhiên, Nội các cũng đã gặp thất bại trong việc thực thi một loạt chính sách đã được đề ra, điển hình là sự vô ích trong việc giải quyết nạn đói ở Bắc Kỳ và Trung Kỳ.
Đó là thông tin về Trần Trọng Kim, hy vọng rằng nó sẽ hữu ích với bạn. Nếu bạn có bất kỳ đóng góp nào cho bài viết, xin vui lòng để lại bình luận ở phía dưới, chúng tôi sẽ tổng hợp và gửi lại cho bạn trong thời gian ngắn nhất.
Nguồn: https://stamboom-boden.com
Danh mục: Là Ai
